شما هم شنیده‌اید که می‌گویند پوست نوزاد از برگ گل، نازک‌تر است؟ هرچند این یک اصطلاح است اما تا حدودی حقیقت دارد. پوست نوزاد بسیار لطیف است و خیلی زود ممکن است دچار اگزما و خارش شود. برای اینکه نوزاد در بدو ورود به این دنیا احساس ناراحتی نداشته باشد، پدر و مادر باید بتوانند به خوبی از پوست او مراقبت کنند و عادت‌های غلط مثل حمام کردن زیاد و شستن لباسهای نوزاد با پودر لباس‌شویی و ... را کنار بگذارند. در این مطلب دکتر مهناز شکروی به روش‌های مراقبت از پوست نوزاد اشاره کرده است.
سلامت پوست نوزاد:
نوزادان با پوستی چین‌دار متولد می‌شوند که با لایه محافظت کننده‌ای به نام 《ورنیکس》 پوشانده شده است. این لایه در طول هفته اول تولد به طور طبیعی می‌ریزد و نیازی به پاک کردن یا درمان آن با کرم یا لوسیون نیست. (در صورتی که نوزاد دیرتر از موعد مقرر به دنیا بیاید این مرحله احتمالاَ در داخل رحم پایان می پذیرد.)
پوست نوزاد تازه متولد شده بی عیب و دست نخورده است اما کمی چروک، قرمزی، خشکی و پوسته پوسته شدن ممکن است اتفاق بیافتند. پوست نوزاد در حال عادت کردن به محیط خارج از رحم است. اغلب عارضه‌های پوستی بر روی پوست نوزاد به مرورِ زمان از بین می‌روند. برای مثال، نوزادان نارس موهای نرمی بر روی صورت و پشت خود دارند. نوزادان دیر رس ممکن است دچار خشکی و لایه لایه شدن پوست شوند. هر دو این عارضه ها در پوست نوزاد در طول چند هفته از بین می روند.
حساس بودن پوست نوزاد:
در ماه اول زندگی نوزاد، اغلب نیازی به استفاده از لوسیون یا کرم نیست. در صورتی که می خواهید از محصولات مراقبت پوستی استفاده کنید، اطمینان یابید که از محصولات مخصوص نوزادان استفاده میکنید. پوست نوزاد حساس است. محصولات مراقبت از پوست که برای بزرگسالان تولید شده اند ممکن است حاوی رنگ، رایحه و پاک کننده هایی باشند که به پوست نوزاد آسیب می رسانند.
عروق خونی که هنوز به خوبی کامل نشده اند ممکن است موجب ایجاد ضایعات قرمز کوچک به نام "stork bites" یا "angel kisses" شوند. angel kisses بر روی پوست نوزاد اغلب در صورت یا پشت گردن ظاهر می شوند. گریه کردن ممکن است رنگ stork bites را روشن تر کند؛ این قرمزی اغلب در سال اول زندگی کودک از بین می رود. زایمان ممکن است موجب خراشیدگی‌های کوچک و یا لکه‌های خونی بر روی پوست نوزاد شود که در طول حدود دو هفته برطرف می‌شوند. برخی دیگر از این قرمزی‌ها بر روی پوست نوزاد ممکن است مدت طولانی‌تری باقی بمانند و یا برطرف نگردند. برای درمان این عارضه‌های پوستی نوزاد خود، می‌توانید با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.
علت اصلی از دست دادن آب پوست در نوزادان همان گونه که می‌دانید نوزاد در شکم مادر در یک کیسه آب رشد می کند. پس از این که کودک شما به دنیا می آید، می‌بایست خود را با هوای نسبتاً خشک و کاملاً جدید بیرون انطباق دهد. طبق نتایجی که در این زمینه به دست آمده است؛ در این میان کودکان 3 تا 6 ماه بیشترین میزان تعریق و تبخیر آب بدن را دارند. در صورتی که کودک شما مبتلا به بیماری هایی همچون التهابات پوستی (درماتیت آتوپیک) باشد نیز به همین صورت خواهد بود.
شایان ذکر است که پوست بدن کودکان از نظر ساختار، تفاوت‌های بسیار زیادی را با پوست بدن بزرگسالان دارد. در حقیقت سلول های موجود در پوست بدن نوزادان کوچک‌تر و فیبرهای کلاژن آن نازک‌تر است. پوست بدن نوزادان نسبت به افراد بالغ حاوی عوامل مرطوب‌کننده طبیعی کمتر و ملانین کمتری است. همین مسئله موجب میشود که نوزاد سریع تر آب بدن خود را از دست بدهد. پوست نوزادان PH بیشتری نسبت به پوست افراد بالغ دارد که موجب می شود تا به میزان قابل توجهی نسبت به افراد بالغ آسیب پذیر تر باشند.
راه‌های متداول مراقبت از پوست نوزاد
در مورد مراقبت از پوست نوزاد گفته می شود که 《زیاد آن هم کم است》. در اینجا به توصیه‌هایی اشاره میکنیم که به شما کمک میکنند تا از پوست نوزاد خود در برابر آلرژی و جوش محافظت کنید:
- از مکرر حمام کردن نوزاد خود به شدت خودداری کنید. مرتب حمام کردن بچه در سال اول تولد (بیش از سه بار در هفته)، چربی طبیعی محافظ پوست کودک را از بین برده و او را در برابر مواد حساسیت‌زا آسیب پذیر میکند وباعث واکنش‌هایی مانند اگزما میشود.
نوزادان خیلی کثیف نمی‌شوند چون مسلماً از صبح تا عصر مشغول کار نیستند و در باشگاه ورزش نمیکنند! برای یک ماه اول یا کمی بیش از آن دو تا سه بار تمیز کردن نوزاد با اسفنج مرطوب، کودک شما را به شکلی امن تمیز نگه می‌دارد. در این بین دهان و منطقه زیر پوشک را با کمی آب یا مایع شستشو تمیز کنید.
نوزادانی که پوست تیره‌تری دارند (مثلاَآفریقایی-آمریکایی‌ها) بهتر است که یک بار در هفته و حتی کمتر از آن حمام شوند چرا که آنها بیشتر در معرض خطر مشکلات پوستی مثل اگزما و خشکی پوست هستند.
- از تماس پوست كودك با صابون و شامپوهای ناملایم پرهیز و از محصولات بهداشتی خاص كودكان استفاده گردد.
- تست محصول را انجام دهید :همیشه قبل از استفاده از هر محصول جدید، یک مقدار کوچک برای آزمایش روی پوست نوزاد انجام دهید. مقدار کمی از محصول را بر روی نوک انگشت خود قرار داده و آن را پشت گوش کودک یا قسمت داخلی آرنج آنها قرار دهید. ۲۴ ساعت صبر کنید تا ببینید که آیا واکنش پوستی وجود دارد یا خیر. اگر وجود نداشته باشد، استفاده از آن بی خطر است. اگر علائم قرمزی یا سوزش وجود دارد، از مصرف این محصول برای کودک خود خودداری کنید.
- لباسهای نوزاد را قبل از استفاده اولیه بشوئید. فقط از مواد شوینده مخصوص کودکان که فاقد رنگ و بو هستند استفاده کنید. لباس‌ها، ملحفه و پتوی کودک را جدا از لباسهای سایر اعضای خانواده بشوئید.
بیشتر مشکلات پوستی نوزادان مثل اگزما و التهابِ منطقه زیر پوشک در یکی دو ماه اول اتفاق نمی‌افتند. اگزما به صورت جوش های قرمز خارش دار روی صورت و پوست سر، آرنج یا پشت زانو مشاهده میشود.
- همیشه مرطوب کنید : پوست نوزادان رطوبت خود را به سرعت از دست میدهد، به همین دلیل مرطوب کردن بسیار مهم است. پس از حمام، پوست کودک خود را با یک لوسیون کودک ملایم مرطوب کنید تا آن را در حالت آبرسانی و محافظت نگه دارد.
این کار را حداقل یک بار در روز و هر زمان که لازم بود انجام دهید.
رطوبت پوست به ضخامت طبقه سطحی پوست در جذب و نگهداری آب بستگی دارد. روغن بچه به صورت یك لایه روی پوست قرار گرفته و رطوبت بدن را حفظ می کند.
PH درشرایط طبیعی پوست كودك كمی اسیدی است و بنابراین حتی شستشوی مكرر با آب می تواند باعث تحریك پوستی گردد. استفاده از روغن بچه می تواند از تماس مكرر پوست كودك با آب جلوگیری کند.
- از قرار گرفتن در معرض آفتاب خودداری کنید : پوست کودک شما حساس است و به راحتی میتواند بسیاری از مواد شیمیایی را به خود جذب کند، به همین دلیل متخصصان استفاده از ضد آفتاب را برای نوزادان زیر شش ماه توصیه نمیکنند.
برای محافظت از پوست لطیف کودک خود در برابر آسیب آفتاب، تا حد ممکن به دنبال سایه باشید و از بیرون قرار گرفتن در معرض مستقیم آفتاب خودداری کنید. از سایه‌بان کالسکه کودک استفاده کنید، کلاه‌های حاشیه پهن تهیه کنید و به کودکان لباس مناسب و محافظ در برابر آفتاب بپوشانید.
بعد از شش ماهگی، می توانید از ضد آفتاب ساخته شده با اکسید روی و دی اکسید تیتانیوم استفاده کنید، زیرا این مواد باعث تحریک پوست کودک شما نمی‌شوند.
- بر اثر اصطكاك و تماس پاهای كودك با پوشك ممكن است سائیدگی ایجاد شود. استفاده از روغن بچه بهترین روش برای جلوگیری از سایش و تمیز كردن قسمتهایی از پوست كودك است كه با پوشك تماس دارد.چون باعث كاهش سایش و اصطكاك پوست كودك با پوشك می شود.
در مورد التهاب ناحیه پوشك بچه پیشگیری از اهمیت فوق العاد‌ه‌ای برخوردار است؛ تا آنجا كه امكان دارد نوزاد را هر چه سریع‌تر تعویض كنید و اجازه ندهید به مدت طولانی مدفوع و ادرار در پوشك باقی بماند. شب‌ها اغلب نوزاد به فاصله كوتاهی پس از به خواب رفتن ادرار می‌كند بنابراین تعویض كهنه یا پوشك در این هنگام، از ادرار سوختگی شبانه جلوگیری می‌كند.
پس از هر بار دفع ادرار یا مدفوع، موضع را با آب ساده یا صابون بچه شسته و خوب آبكشی كنید. سپس موضع را خشك كرده و بگذارید تا پیش از بستن ،دوباره هوا بخورد. هرگز از قسمت‌های خیس كهنه برای پاك كردن نوزاد استفاده نكنید زیرا از با این كار آلودگی را روی پوست نوزاد پخش خواهید كرد.
كیفیت، لطافت و قدرت جذب پوشك یا كهنه در پیشگیری از این مشكل بسیار مهم است. پوشك‌های یك بار مصرف رطوبت را بهتر جذب می‌كنند. شورت‌های لاستیكی تنگ به كودك نپوشانید. پوشك را محكم نبندید و از نوع لبه كشی استفاده نكنید زیرا علاوه بر اینكه موجب خراشیدگی كمر یا ران‌ها میشود، مانع از جریان هوا به داخل پوشك شده و موجب ایجاد محیطی مرطوب و مستعد سوختگی میشود.
اگر ضایعه پوستی با پمادهای معمولی برطرف نشد، به پزشك متخصص مراجعه كنید و از مصرف كورتون‌ها بپرهیزید چون به عوارضی مانند نازكی و شكنندگی پوست و در نتیجه افزایش احتمال بروز عفونت در موضع منجر خواهد شد.
جوش های زیر پوشک:
در اغلب موارد جوش‌هایی که زیر پوشک به وجود می‌آیند به خاطر رطوبت پوشکِ کثیف است. این جوش‌ها ممکن است به خاطر خوب خشک نکردن نوزاد بعد از حمام به وجود بیایند البته گاهی هم باکتری‌ها و عفونت‌‌های قارچی سبب بروز آنها می شوند. کودکانی که آنتی‌بیوتیک مصرف میکنند بیشتر مستعد چنین جوش هایی هستند چرا که این دارو به قارچ‌ها اجازه رشد میدهد.
بیشتر جوش‌هایی که زیر پوشک به وجود می‌آیند نیازی به درمان دارویی ندارند. برای درمان آنها و جلوگیری از مشکلات بعدی کافیست:
• پوشک را مرتب چک کنید.
• به محض کثیف شدن و حتی شک، آن را عوض کنید.
• محل پوشک را با شوینده ملایم بی بو یا آب بشویید. اگر جوش‌ها در شرایط بدی هستند، بدون دست کشیدن به پوست نوزاد فقط آن را با فشار ملایم آب بشویید.
• از پارچه تمیز و لطیف استفاده کنید نه دستمال مرطوب. الکل یا عطر موجود در بعضی از آنها باعث اذیت و خشکی پوست نوزاد میشود.
• موقع خشک کردن، حوله را روی پوست نوزاد نکشید بلکه گذاشته و بردارید. قبل از دوباره پوشک کردن، اجازه دهید قسمتی از بدن نوزاد که زیر پوشک بوده، هوا بخورد و به خوبی خشک شود.
• یک لایه نازک وازلین یا پمادهای محافظت کننده مثل پماد آ‌د یا دسیتین (Desitin or A&D.) روی پوست بمالید.
• در صورتی که از پودر بچه استفاده میکنید دقت کنید که آن را از صورت کودک دور نگه دارید زیرا طلق یا آرد ذرت موجود در آنها میتواند باعث ایجاد مشکلات تنفسی شود.
اگر جوش‌ها در عرض دو تا سه روز از بین نرفتند با دکتر متخصص کودکان مشورت کنید. چنانچه این جوش‌ها به خاطر اگزما، باکتری، عفونت قارچی یا دلایل دیگری به وجود آمده باشند شاید به درمان دارویی نیاز داشته باشید.
کلام آخر
رعایت نکاتی که در مورد مراقبت از پوست نوزاد عنوان می شود، ممکن است علاوه بر صرف زمان، نیاز به هزینه های بیشتری نیز داشته باشد. اما در واقع سلامت پوست کودک دلبند شما در گرو استفاده از لوازم بهداشتی و مراقبتی مخصوص نوزادان است. بنابراین سعی کنید مراقبت از پوست کودک تان را در دسته اولویت های خود قرار دهید تا از ایجاد مشکلات پوستی نظیر سوزش و خارش جلوگیری کنید.
ارائه این مقاله از وبسایت دکتر مهناز شکروی به شما کمک کرد تا اطلاعاتی را در مورد 《مراقبت از پوست نوزادان 》 کسب نمایید . چنانچه سوالی برایتان پیش آمده می توانید آن را در بخش "تماس با ما" از دکتر مهناز شکروی بپرسید .
